سال ۱۳۹۹ متاسفانه یکی از تاریک ترین و سخت ترین سال ها از تمامی جوانب برای ملت ایران بود. مشکلات عدیده اقتصادی، کرونا و به دنبال آن بیکاری، فشار اقتصادی و تحریم های سختگیرانه از سوی آمریکا همگی سایه سنگین تورم و گرانی را بر زندگی و مال مردم انداخت. علاوه بر آنکه سرمایه بسیاری از مردم دستخوش بازی ها و نوسانات در بازار بورس و ارز شد و قیمت ها در تمامی بازارها من جمله بازار آهن به صورت افسار گسیخته ای افزایش داشت. به گونه ای که قیمت آهن از ابتدای سال تا آخر سال ۹۹ حدودا دو برابر و نیم افزایش یافت. البته این افزایش قیمت متاثر از مجموع عوامل داخلی و خارجی از قبیل افزایش نرخ دلار، نوسانات در قیمت حهانی شمش آهن به عنوان ماده اولیه تولید تمامی مقاطع فولادی و عواملی دیگری از قبیل مداخله وزارت صمت و نحوه قیمت گذاری بورس کالا و بازی و تحمیل شک قیمت برخی نوردکاران به بازار بود. به نوعی بدترین این اتفاقات را می توان سقوط بازار بورس و از بین رفتن سرمایه های هنگفت مردم دانست. عده ای که بدون دانش کافی از این بازار و تنها تحت تاثیر جو مثبت بورس در ابتدای سال تمامی و یا درصد زیادی از سرمایه های خود را به این بازار تزریق کرده بودند.

از سوی دیگر در بازار آهن نیز وضعیت به نحوی پر نوسان است که دیده می شود طی چند روز در هفته پایانی دی ماه کارخانه ها و تولیدکنندگان مقاطع فولادی را با کاهش قیمت اعلام می کردند سپس با نزدیک شدن به پایان هفته با بستن فروش خود سبب برهم زنی تعادل در بازار می شدند. همچنین ما چه بسیار شاهد گله و شکایت افراد در بازار آهن مبنی بر عدم کاهش قیمت آهن همزمان با کاهش نرخ دلار بودیم.

عزیزان، در بازار آهن نرخ دلار یکی از چندین عامل موثر بر قیمت مقاطع فولادی است. دیگر عواملی که بر پروسه قیمت گذاری تاثیر گذار است قیمت شمش فولادی هزینه های مواد اولیه و تولید و همچنین نرخ تورم نیز می باشد. نوسانات رو به کاهش قیمت دلار تا میزانی قیمت مقاطع را کاهش خواهد داد ولی برای آن میزان قابل توجه کاهش قیمت، نیاز به چند عامل همزمان هم می باشد. در نهایت اینگونه می توان گفت تا زمانیکه کاهش قیمت تا ثابت شدن ادامه دار نشود ما شاهد کاهش قیمت جزئی در مقاطع فولادی خواهیم بود. برای بازار آهن این چنین می توان گفت قیمت ها علاوه بر اینکه از اتفاقات و تصمیمات داخلی تاثیر می پذیرد، در گرو مسائل و رخدادها در خارج از کشور که تاثیر مستقیم بر بازار دارد می باشد، ضمن آنکه تصمیمات و عملکرد بورس کالا و نوردکاران به میزان بسیار زیادی این بازار را تحت تاثیر خود قرار می دهد.

پیش بینی قیمت دلار در سال ۱۴۰۰

روزهای پر استرس انتخابات رئیس جمهوری آمریکا در آبان ماه به نوعی روزهای سرنوشت سازی برای تمامی جهان به خصوص ایران بود، چرا که با پیروز شدن بایدن کور سوی امیدی از کاهش فشارهای سیاسی بر ایران در دل مردم روشن میشد که خوشبختانه این اتفاق افتاد و با انتخاب بایدن به عنوان رئیس جمهوری منتخب آمریکا حداقل بر اثر تاثیر پذیری از جو مثبت این خبر بازار ارز و طلا از تاختن در بازار بی جان ایران دست کشید و فروکش کرد. تدام این کاهش نرخ در گرو سه عامل است. سه عامل بسیار تاثیر گذار مبنی بر تایید نهایی بایدن به عنوان رئیس جمهوری آمریکا (در اصل تصمیمات مثبت سیاسی بایدن در خصوص ایران و رفع تحریم های ضالمانه)، خروج ایران از لیست سیاه و ورود مجدد به FATF می باشد.

در روزهای پایانی دیماه بازار ارز و طلا تنها متاثر از جو مثبت نهایی شدن بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا به میزان حدودا ۳۰ درصد کاهش قیمت داشت. این کاهش قیمت در صورتی که سیاست های ارزی ساماندهی نشود و همچنین خروج ایران از لیست سیاه محقق نگردد مجدد نرخ ارز را در ایران افزایش خواهد یافت و مجدد بر سایر خدمات و کالاها تاثیر خواهد گذاشت. کارشناسان اقتصادی ضمن بیان سخت بودن شرایط اقتصادی و سیاسی ایران پیش بینی کف قیمت دلار در سال آینده را مشکل و غیر قابل پیش بینی بیان کردند.

در داخل نیز هر ساله با تقدیم لایحه بودجه سال بعد به مجلس توسط رئیس سازمان بورس کف قیمتی دلار نیز تعیین می گردد. در سال ۹۹ نیز محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه پس از ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۰ به مجلس ضمن تعیین قیمت ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومانی برای دلار در سال ۱۴۰۰ قیمت هر بشکه نفت را ۴۰ دلار تخمین زد. همتی رئیس بانک مرکزی نیز اعلام کرد قیمت ۱۱۵۰۰ تومان را به بانک ها اعلام نموده است اما قیمت دلار توسط بازار تعیین می شود و عواملی مانند تجارت و بنیادهای اقتصادی بر آن موثر است. از سوی دیگر اکثر کارشناسان اقتصادی بر این عقیده اند که در صورت تک نرخی شدن ارز قیمت ها در دیگر بازارها تعدیل خواهد داشت. ضمن آنکه اگر دولت اجازه دهد ارز تک نرخی بماند در بلند مدت و همچنین میان مدت اقتصاد ایران ثبات پیدا خواهد کرد ضمن آنکه زمینه ی رانت خواری برخی از میان برداشته خواهد شد و در نهایت موجب رشد اقتصادی می گردد.

همچنان که به روزهای پایانی سال ۹۹ و همچنین انتخابات ریاست جمهوری ایران نزدیک می شویم کاملا در بازار دلار عدم رغبت به افزایش قیمت ها مشهود است. اما موضوعی که در این میان مطرح است آن سوی قضیه و تعیین تکلیف برجام می باشد. بایدن اکنون بر روی کار آمده و تمامی اختیارات ریاست جمهوری آمریکا را بر عهده گرفته است. رئیس جمهور منتخب که در زمان کاندیدای خود و پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ۲۰۲۰ وعده ی توافق با ایران بر سر برجام و برنامه هسته ای را میداد اکنون با سرکار آمدن حرف از ادامه ی معاهدات ترامپ را به میان آورده و گفته است که در صورتی که ایران ابتدا غنی سازی را متوقف نماید بر سر میز مذاکره خواهد رفت. با انتشار این خبر در بیستم بهمن ماه مشاهده کردیم که دلار که طی کاهش قیمت های اخیر خود به کانال ۲۴ هزار تومان رسیده بود مجدد به کانال ۲۵ هزار تومان رسید و مستقیما تاثیر خود را بر بازار آهن نیز گذاشت. بازهم آنچه در روزهای آینده اتفاق خواهد افتاد قابل پیش بینی نیست و ممکن است با هر تصمیمی موجب پالس های مثبت یا منفی به بازار خواهد شد.

پیش بینی قیمت مسکن در سال ۱۴۰۰

با این وجود چنانچه آمریکا و ایران بتوانند بر سر برجام به توافقاتی برسند و بر تعهدهای خود بمانند، می توان امیدوار بود تنش های سیاسی میان این دو کشور فروکش خواهد کرد و به دنبال آن بازار طلا و دیگر بازارهای موازی نیز واکنش نشان خواهند داد. در صورتیکه نرخ دلار به روند کاهشی ادامه دهد و نسبت به افزایش مقاومت کند می توان امیدوار بود این تداوم به کاهش قیمت ها در بازار مسکن و آهن نیز سرایت کند. به تحلیل یکی از کارشناسان اقتصادی در ابتدای سال آینده قیمت مسکن را به دلیل کاهش تقاضا کاهشی خوانده است در حالیکه بیان کرده قیمت ساخت و ساز تغییری نخواهد کرد.

جالب است در روزهایی که بازارهای طلا و ارز عقب نشینی کرده و امیدها در کاهش قیمت ها در دیگر یازارها وجود دارد یکی از کارشناسان بازار مسکن از احتمال افزایش قیمت مسکن سخن به میان آورد و افزود با توجه به تورمی پیش بینی شده تا پایان سال به حتم قیمت ساخت افزایش پیدا خواهد کرد و برای پیش بینی سال ۱۴۰۰ در بهار سال آینده جهش بسیار بالایی پیش بینی کرد. در این حالیست که بازار به دلیل کاهش توان مالی از سوی خریداران با افت تقاضای مسکن روبرو است و این رکود برای سازندگان نیز مشکل ایجاد کرده است. همچنین وضعیت بازار بورس را این چنین پیش بینی کرد که شاخص بورس در نقطه یک میلیون تا یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد به آرامش برسد و تا حدودا یکسال آینده ادامه خواهد داشت.

گرانی در ایران چه خواهد شد ؟

در یک حالت کلی در ایران نرخ ها بر اساس دو شاخص نرخ تورم و نرخ ارز تعیین می شوند، که در سال ۹۹ مشاهده کردیم روز به روز با کم ارزش شدن ریال همچنان نرخ ارز افزایش یافت و بر قیمت تمامی محصولات اعم از آهن آلات تاثیر گذاشت. هر چند دولت با وضع دستوراتی سعی بر کنترل بازار داشت اما در این میان دلالان و برخی نوردکاران بودند که با اقداماتی سعی بر نگه داشتن بالای قیمت تلاش می کردند. ناگفته نماند قیمت مقاطع فولادی نه تنها در ایران بلکه با توجه به شرایط پیش آمده در دنیا (اپیدمی کرونا) تحت تاثیر قرار گرفت و بازارهای جهانی را دستخوش تغییرات و گرانی کرد. به همین ترتیب در سطح بین الملل محدودیت های کرونایی و عدم تولید و یا صادرات مقاطع فولادی بازار را با کمبود این محصول و در نتیجه گرانی آن همراه کرد، در ایران نیز علاوه بر شرایط مشابه تحریم های آمریکا، عدم صادرات نفت و در نتیجه نبود درآمدهای نفتی و غیر نفتی، ممنوعیت های صادرات از جمله مواردی بود که به این شرایط دامن میزد.

و اما در سال جدید با توجه به وضع پروتکل های بهداشتی در کنار تزریق واکسن کرونا در برخی از کشورها شرایط تولید و معاملات اندکی بهتر شده است و می توان تا حدودی امیدوار به بهبود روند تولید و به پشتوانه آن بهبود عرضه در بازار و فروکش کردن اندک قیمت ها باشیم. در کنار آن انتخاب بایدن در همان روز اول تحلیف این رئیس جمهور پالس های مثبتی به بازار وارد کرد و امیدواری به بازگشت هر دو کشور به تعهدهاب برجام نیز قوت گرفت. علاوه بر آن اقداماتی از سوی دولت پیش گرفته شد تا قیمت ارز و به دنبال آن طلا را در بازار کنترل کنند و همه اینها موجب کاهش قیمت ها در هر سه بازار موازی ارز، طلا و آهن شد.

اینگونه پیش بینی می شود که این عوامل به همراه دیگر متغیرهای متاثر بر بازار مانند میزان رشد اقتصادی در داخل و همچنین در سطح بین الملل در کنار بهبود میزان تولید و عرضه مقاطع فولادی حداقل می توان دست کم تا شش ماه نخست سال آینده امیدوار به بهبود و یا ثبات بازار بود. البته هر نوع پیش آمد و یا اتفاق سیاسی که بتواند بر این بازارها تاثیر بگذارد را نباید از یاد برد.